Wat schrijft ChatGPT over AI ? Krijg je een routineus antwoord vol info, maar zonder humor of zelfrelativering ? Allicht wel. AI zal zichzelf niet in vraag stellen. De menselijke geest doet dat wel. Daarom hoeft er niet zo'n paniek door de rangen van het creatieve heir te woeden, want ons brein blijft immer beter dan een schrijfrobot. Waarom ? Omdat wijzelf AI hebben uitgevonden en niet omgekeerd. Onze hersenen beheren en beheersen de informatietechnologie. AI is een hulpmiddel. Niets meer, niets minder.
Goede grapjes maken, dat blijft iets van en voor de menselijke geest. Bantering, heet dat in goed Engels. Daarmee begint de weemoedige roman van Kazuo Ishiguro over de teloorgang van het Britse katensysteem, THE REMAINS OF THE DAY: de oude butler, in de filmversie vertolkt door Anthony Hopkins, weet niet hoe hij geestig moet zijn tegen zijn nieuwe Amerikaanse werkgever, gespeeld door Christopher Reeve, de beste Superman ooit, maar nu allang vergaan. Schrijvers van de oude stempel weten niet hoe ze om moeten met AI. Ze koesteren er een sluipende schrik over. Ze gaan in hun werkzaamheden immers door AI worden vervangen.
Is die bangte terecht ? Die vrees om tot het verleden te behoren en verticaal geklasseerd ? Welnee ! Laat AI het startpunt zijn en bouw daar dan verder op voort. Lach ermee en laat je niet kisten. Dat is wat Maeterlinck zou hebben gedaan. Maurice, de enige Belg die ooit de Nobèlprijs voor literatuur opdeed (in 1911). Een Gentenaar. Natuurlijk.
Waarom natuurlijk ? Omdat hij alle conventies verachtte, daarom ! Zijn naïeve symbolisme inzake de Blauwe Vogel van het Geluk mag dan volkomen achterhaald zijn in deze über-cynische tijden, toch verzinnebeeldt hij de weerstand van de ware baanbreker. Zijn boeken werden op de index van het Vaticaan geslingerd wegens ongehoord ketters. Het leven van termieten en bijen ketters ? Laat me niet lachen. Of konden da katholieke pilaarbijters van toen het niet velen dat mensen als mieren werden voorgesteld ? Feit is dat Maurice iedereen op het verkeerde been zette. Een tegenwringer. Un traverseur. Een overlever.
Kent u die anecdote over Maurice en Jack Warner, als filmbons de belangrijkste van de vier Warner Brothers in Hollywood ? Jack wilde absoluut schrijvers van wereldniveau, liefst Nobèlprijswinnaars, binnenrijven als eersteklasscenaristen voor zijn sociaal gedreven rolprenten die tegen de VS-droombootidealen moesten instampen. Dus ja, ook Maeterlinck kon niet weerstaan aan de sirenenzang van het nieuwe medium, de bioscoop. "Maurice", vroeg Jack hem in diens kantoor in Burbank, "can you write me a script outline on the Paris underworld ?" "Yes, Tsjèk, I kèn do dèt", mompelde Maurice met zijn Frans-Gentse tongval.
Nu moet je weten dat de Parijse onderwereld toentertijd bevolkt werden door schurken die zich 'les Apaches' noemden, bandieten bewapend met revolvers die tegelijk ook boksbeugels waren en vlijmscherpe dolken waarmee ze hun slachtoffers scalpeerden. Maeterlinck wierp zich op zijn onderwerp als een wolf op Roodkapjes grootmoemoe. Hij werd overvallen door een hersenbrekende, allesverzengende schrijfkoortsroes waarmee hij op drie weken een meesterwerkje van misdaad ophoestte. Komt hij daar drie weken later bij Jack Warner mee aandraven die enthousiast begint te lezen. Na drie bladzijden scenario treatment staart Warner Maeterlinck met verbijstering aan: "Maurice, what the fuck are American Indians doing in the Paris sewer system ? This is garbage !" Gedaan de Hollywood-carrière van onze illustere Gentse schrijver nog voor ze begon...
Veel heeft Maeterlinck gemeen met die andere geniale Gentse auteur: Jean Ray, alias Raymond de Kremer, alias John Flanders, die eveneens met het Frans speelde als ware het zijn moedertaal. Ook bij Jean Ray vielen de VS hem tegen: hij werd veroordeeld voor fraude bij het smokkelen van alcohol naar Amerika via de zogenaamde Rum Row-route tijdens de Prohibitie van sterke drank in de Jaren Twintig. In de bak kon hij naar hartelust schrijven tot zijn oom, Eedje Anseele, de socialistische Vooruit-voorman in Gent, hem amnestie wist te verlenen. En Jean Ray schreef voorts. En hij bleef voorsschrijven. Tijdens Wereldoorlog Twee produceerde hij zijn meesterwerk, MALPERTUIS, naar de burcht van Reinaert de Vos, ook een Gentenaar, gelegen in het Patershol, de laatste toevlucht der goden, een bolwerk van 'gothic'. Niet meteen iets routineus. Neen, iets monumentaals. Als een ets van Jules de Bruycker. Een visioen.
Zulke schrijvers kan je met AI niet opwekken. Ze penden met een ganzenveer of tokkelden op schrijfmachines. Hun verstand bracht een verbeelding voort die met ChatGPT niet te vatten valt. Laat je dus niet ontmoedigen door artificiële intelligentie. Goed voor het verstrekken van informatie als het snel moet gaan. Tijdswinst dus. Maar echte verbeelding ? Neenee, Het Land van de Toekomst en het Ware Licht liggen daar niet. Die toeven in de krochten van onze geest. Gene zever: wie zich laat doen door een schrijfrobot als co-pilot is gezien. Wees Gentenaar. Nie neute, nie pleuje ! De goden wonen immers in Gent. Wees groots en laat uw Gent-sters vonken...
Geef uw geest niet aan AI. Speel ermee. Bantering moet je doen. Als Superman. Of Batman. Niet de slaafse butler.
